Nowe słownictwo na tej lekcji:
| słowo | znaczenie |
|---|---|
| ante | inny, różny, zmienić |
| awen | zachować, zostać, pielęgnować, chronić, kontynuować |
| en | i (łączy podmioty) |
| kalama | dźwięk, hałas, czytać na głos, wydawać dźwięk |
| lape | sen, spać, odpoczynek |
| mute | wiele, dużo, ilość |
| ni | to, tamto |
| pakala | niszczyć, psuć, pomyłka, (pospolite przekleństwo) |
| seli | ciepło, żar, reakcja chemiczna |
Zanim poznamy nowe słownictwo i gramatykę, wypełnijmy niektóre luki.
Słowo „en” pozwala na wcielenie kilku podmiotów w jedno zdanie.
mi en sina li moku. – Ja i ty jemy.
Należy zauważyć, że słowo to nie może zostać użyte do łączenia czasowników ani dopełnień. Istnieje na to inny sposób i został on już wytłumaczony na stronie 4.
Wyraz „mute” pozwala określić liczbę podmiotu i dopełnienia.
jan utala mute. – Wielu żołnierzy.
mi mute – my
Oto przykładowe zdania:
jan lili mute li lape. – Dzieci śpią.
kiwen suli li pakala e tomo lipu. – Wielki kamień zniszczył bibliotekę („dom książek”).
mi pakala lili. – Popełniłem drobny błąd.
ilo sina li kalama mute ike. – Twój instrument wydaje wiele złych dźwięków.
Słowo „ni”
Najprostszym użyciem słowa „ni” jest użycie go w znaczeniu „to” lub „tamto”:
kulupu ni li pona mute. – Ta społeczność jest bardzo dobra.
Jednak to słowo jest znacznie potężniejsze. Może być wykorzystane do tworzenia zdań złożonych.
Na przykład można go użyć, by przytoczyć czyjąś wypowiedź:
jan lili li toki e ni: sina pona. – Dziecko powiedziało, że jesteś dobra.
ona li toki e ni: “toki! sina pona lukin.” – On powiedział: „Cześć! Wyglądasz dobrze.”
Używa się go również, by dokładniej opisać dany podmiot lub dopełnienie.
jan pali ni li pali e tomo mi: ona li jo e kiwen mute. – Pracownik, który ma dużo kamieni, zbudował mój dom. („Ten pracownik zbudował mój dom: ma dużo kamieni”.)
Różnice dialektalne
W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się sposobem wyrażania pewnych idei.
Nie ma żadnego konsensusu na temat tego, czy słowo „en” może zostać użyte wśród wyrażeń korzystających z partykuły „pi” (dowiemy się o niej na stronie 9). Ponadto, sama Sonja Lang przyznała, że użycie wyrazu „en” w ten sposób nie jest „całkowicie niepoprawne”(1), ale nieeleganckie stylistycznie.
Ćwiczenia
A teraz spróbuj przełumaczyć poniższe zdania na polski.
- kulupu sina li ante mute.
- jan ike li pakala e ilo mi.
- mi pali e tomo ni.
- jan utala pona mute li awen e kulupu ni.
- kulupu suli li awen, li suli e ona.
A poniższe na toki ponę.
- Ciepłe jedzenie jest bardzo dobre.
- Śpiące dzieci nie hałasują.
- Pracownicy powiedzieli, że są silni i twardzi.
- Wyglądasz inaczej.
- Ten dom zachowuje ciepło.