Nowe słownictwo na tej lekcji:
| słwo | znaczenie |
|---|---|
| ala | nie, zero |
| ale/ali | wszystko, każdy, wszechświat |
| utala | wojna, walczyć, wyzwanie |
| wawa | mocny, silny |
| suwi | słodki, uroczy |
| jan | osoba, ludzie, ludzkość |
| mama | rodzic, przodek, twórca, źródło |
| meli | kobieta, żeński, żona |
| mije | mężczyzna, męski, mąż |
| moku | jedzenie, danie, jeść |
Słowa na tej stronie opisane są za pomocą podstawowych wyrazów, ponieważ każde słowo w toki ponie może przyjąć formę dowolnej części mowy. Na przykład słowo „utala” może oznaczać „wojowniczy”, „agresywny” lub „rywalizować”, a „jan” — „ludność”, „ludowy”, „naród” bądź „narodowy”.
Dodatkowe przymiotniki mogą zostać dodane w celu dokładniejszego zdefiniowania podmiotów. W toki ponie przymiotnik stawia się po określanym rzeczowniku. W niektórych przypadkach dzieje się tak też w polszczyźnie — na przykład w wyrażeniu „chleb razowy” przymiotnik jest na drugim miejscu. W toki ponie wygląda to tak:
jan wawa — silny człowiek
Wiele wspomnianych wcześniej rzeczowników może zostać użytych jako przymiotniki. Na przykład wyrazy „mi”, „sina” oraz „ona” mogą posłużyć jako zaimki dzierżawcze.
mama mi — mój rodzic
soweli sina — twój zwierzak
moku ona — jego/jej/ich jedzenie
Dodatkowo przymiotników można użyć jako rzeczowników.
wawa sina — twoja potęga
suli ona — jego/jej/ich rozmiar
Warto zwrócić uwagę na wyrażenie „jan pona”. Dosłownie znaczy ono „dobry człowiek”, ale oficjanie oznacza przyjaciela.
Do rzeczownika doczepić można kilka przymiotników:
soweli lili suwi — uroczy pupil („małe zwierzę”)
A oto przykładowe zdania:
mama mi li pona. — Moi rodzice są dobrzy.
kili suwi li moku pona. — Słodkie owoce to dobre jedzenie.
jan utala li wawa. — Wojownik („walczący człowiek”) jest silny.
jan lili mi li suwi. — Moje dzieci („mali ludzie”) są urocze.
soweli lili li wawa ala. — Małe zwierzątka nie są silne.
Należy zauważyć, że cząstka „li” jest usuwana tylko wtedy, gdy podmiotem jest słowo „mi” lub „sina”. Jeśli dodamy do niego jakiekolwiek inne przymiotniki, partykuła „li” pozostanie.
Oprócz „mije” i „meli”, używa się również wyrazu „tonsi”, odnoszącego się do osób niebinarnych i nieuważających się za mężczyznę czy kobietę. Patrz: strona dodatkowa 1, aby dowiedzieć się więcej.
Ćwiczenia
A teraz spróbuj zrozumieć, co oznaczają te zdania:
- meli mi li pona.
- mije sina li suli.
- mama mije mi li wawa.
- soweli ale li pona.
- kili li moku suli.
I przetłumacz poniższe na toki ponę:
- Moja żona jest urocza.
- Wszyscy wojownicy są źli.
- Moi przyjaciele są twoimi przyjaciółmi.
- Twój syn jest silny.
- Mały owoc jest słodki.