mi pali e lipu ni tawa lipu tenpo. sina ken lukin e ona lon “lipu tenpo nanpa pan”. lipu kon ni li jo e ante sin pi lipu mi.
tenpo pini mute la, jan Ken Tansan (Ken Thompson) en jan Teni Wisi (Dennis Ritchie) en jan ante mute li pali e ilo kon lawa Juni (Unix) tawa ilo sona. ona li pali e ilo sin tan ni: ilo kon lawa ante li suli, li jo e ijo ike, li pali ike lon ilo sona pi wawa lili. ona li wile e ni: jan li ken pali e ilo kon sin tawa ona kepeken pali lili.
tawa ni la, ona li pali e ilo kon lili mute. ilo wan li ken pali e pali wan lili. taso, jan li ken pana pona e pali ilo tawa ilo ante. jan anu sona awen anu ilo ante li pana e sitelen tawa ilo kon. ilo kon li pali, li pana e sitelen sin.
sona pi ijo lon la, ilo wan pi ilo kon lili mute li ilo kon pi nimi “sort”, li
ante e sitelen lon nasin ni: linja sitelen ale li ante nasin tan nasin sitelen
toki ( a -> e -> i -> j -> … ). ilo kon pi nimi “nl” li pana e nanpa tawa
linja sitelen ale. ilo kon pi nimi “wc” li toki e ni: sitelen li jo e mute
sitelen seme, e mute nimi seme, e mute linja seme? ilo ante li ken lukin, li ken
ante e sitelen lon nasin ante mute.
ilo lili ni li pona tan ni: ilo li lili la, mute pakala ona li lili. jan li ken pali e ona lon tenpo lili. jan li ken linja e ilo lili mute.
jan Taka Mikilo (Doug McIlroy) li jan pali suli pi ilo kon Juni. ona li toki e ni:
ilo sina li wile pali e ijo wan, li wile pali pona. sina wile pali e pali sin la, o pali e ilo kon sin, o suli ala e ilo ante.
ilo li pana e sitelen la, o sona e ni: ken la, ilo ante li kama jo e sitelen ni. o pana ala e ijo ike. o sitelen e ijo kepeken nasin pona.
o pali e ilo kepeken nasin ni: tenpo kama lili la, jan li ken lukin e pali ona. ijo lili pi ilo ni li ike la, o weka e ona, o pali sin e ona.
sina ken lili e pali jan la, o pali e ilo. o toki insa ala e ni: pali ni li pini la, ilo ni li pona ala pona lon tenpo kama mute? ni li lili. o pali e ilo.
nasin Juni en nasin pi toki pona li sama lili. toki pona li jo e nimi pi mute lili. toki ante la, jan li ken toki e ijo kepeken nimi suli wan. toki pona la, toki sama li kepeken e nimi lili mute.
tenpo ni la, ilo kon lawa mute li kama tan ilo Juni, li pali lon nasin sama. ilo Peli (Berkeley Software Distribution, BSD) li kama tan ilo Juni. ilo kon lawa Makinto (Mac OS) pi tenpo ni li jo e insa lawa wan, e ilo lili mute pi ilo Peli. ilo Nu (GNU) en ilo Linu (Linux) li kama ala tan ilo Juni. taso, ona li jo e ilo kon lili mute pi pali sama, pi nasin sama.
sona sin
sona ni li lon “lipu tenpo” ala. mi pali e ona tawa lipu ni.
mi pali e kulupu pi lipu kon mute. mi wile e ni: ilo sona li pali e lipu sin. lipu sin ni li jo e nimi nasin pi lipu ante ale. nimi nasin ni li kepeken e nasin nanpa ni: lipu pi tenpo pini lili li lon sewi. lipu pi tenpo pini suli li lon anpa. mi ken pali e ni kepeken lipu lili pi ilo Juni.
lipu mi ale li jo e linja sitelen tu wan ni: ona li open kepeken sitelen “%”. linja nanpa wan li toki e nimi lipu. linja nanpa tu li toki e ni: jan seme li pali e lipu ni? linja nanpa tu wan li toki e ni: lipu ni li tan tenpo seme?
lipu ante ale li jo e sitelen toki pi lipu pini. ilo kon “markdown” li lukin
e lipu ni, li pali e lipu sin pi nasin HTML. mi ken pana e lipu sin tawa lipu
kon mi.
mi wile pali e lipu sin tan sona pi lipu ale ni.
ilo kon “grep” li lukin e lipu, li toki e ni: sitelen seme li open kepeken
sitelen “%”? ilo kon “sed” li lukin e ona, li toki e ni: linja sitelen nanpa
tu wan ona li toki e seme? ilo kon “cut” li weka e sona jaki tan linja sitelen
ni. ilo kon “date” li lukin e ona, li toki e ni: ona li toki e tenpo pali
seme? ilo ni li pali e nanpa tan tenpo ona. ilo sin mi li awen e nimi pi lipu
kon, e tenpo pali ona lon lipu kon ante.
ilo kon “sort” li ante e nasin pi linja sitelen ale lon lipu kon sin. ona li
lukin e nanpa, li tawa e linja sitelen pi nanpa suli tawa sewi. ilo sin mi li
lukin e sitelen ni, li pali e lipu pini. mi ken pana e lipu pini ni tawa kulupu
pi lipu kon mi.